Ơn gọi Linh Mục và những thách đố kèm theo

(Bài giảng dịp Thánh Lễ Tạ Ơn Linh Mục)

Kính thưa quý cha và quý quan khách,

Kính thưa quý thân nhân, quý ông bà và toàn thể anh chị em,

hôm nay là ngày đại hồng ân, ngày đại hỉ, không chỉ cho gia đình các Tân Chức, nhưng còn cho toàn giáo xứ VĐ, ngày ba tân Linh Mục: A. NHĐ, A. NMN và FX. NHP, ba người con ưu tú của đại gia đình giáo xứ cùng đi tu trong một ngày, cùng sống theo một Tu Luật, cùng chịu chức Linh Mục trong một ngày và rồi hôm nay cùng dâng Thánh Lễ Tạ Ơn tại chính giáo xứ quê nhà của mình.

Và tôi, một người khách vãng lai không chỉ hân hạnh được tham dự ngày trọng đại này, mà còn được ba Tân Chức mời chia sẻ lời Chúa. Nhân dịp này, trước hết tôi xin phép được trình bày qua về Ơn Gọi Linh Mục, về Thánh Chức Linh Mục, một hồng ân mà Giáo Hội khắp nơi trên thế giới đang khẩn thiết cần tới, đặc biệt trong một thời đại thiếu hụt Linh Mục trầm trọng như thời đại hôm nay; và tiếp đến là về cuộc sống cụ thể với những thách đố và với những vui buồn của đời Linh Mục.

Nhưng trước khi đi vào nội dung bài chia sẻ, tôi xin thưa với quý vị rằng có một điều mà anh chị em giáo dân thường không ưa, nhưng không ít các vị Linh Mục giảng thuyết lại hay mắc phải, đó là tính thích „nói dài và giảng dai“. Tuy vậy, với một chủ đề quá bao quát như „Ơn Gọi Linh Mục“ và trong khung cảnh một ngày đại lễ như hôm nay, tôi xin được trình bày hơi dài một chút. Và Bài Giảng tôi xin được chia làm ba phần như sau:

I. Ơn gọi Linh Mục là một ân huệ nhưng không của Thiên Chúa

Thánh chức Linh Mục mà người ta cũng thường gọi là Thừa tác vụ Linh Mục hay Sứ vụ Linh Mục, là một hồng ân cao cả mà Thiên Chúa ban một cách nhưng không cho một số người nhất định nào đó đã được Trời Cao kén chọn từ muôn thủa, để phụng sự Ngài và phục vụ lợi ích thiêng liêng của các anh chị em đồng loại qua việc cử hành sốt sắng các Bí tích thánh của Giáo Hội, nguồn tuôn đổ mọi ân sủng siêu nhiên trên các tâm hồn.

Trong Hiến chế „Ánh Sáng Muôn Dân“ – Lumen gentium, thánh Công Đồng Vatican II dạy: „Nhờ Bí tích Truyền Chức Thánh, Linh Mục được thánh hiến theo hình ảnh Đức Kitô, Thầy Cả Thượng Phẩm vĩnh viễn, để rao giảng Phúc Âm, hướng dẫn các tín hữu và cử hành việc phụng tự Thiên Chúa với tư cách là Tư Tế đích thực của Tân Ước.“(1)

Xét theo phương diện hình thức, Ơn gọi Linh Mục gồm có hai phần:

• Phần Thiên Chúa kêu mời, và

• Phần đáp trả của con người.

Trước hết, phần Thiên Chúa kêu mời được thể hiện qua sự tác động của Chúa Thánh Linh trong tâm hồn đương sự và gợi nên sự ước ao chủ quan nội tại muốn trở thành Linh Mục và những hoàn cảnh khách quan cụ thể ngoại tại đưa đẩy, giúp hình thành nên, ví dụ sự tuyển sinh của Giáo phận. Tiếp đến, phần đáp trả lại hoàn toàn tự nguyện của người liên hệ với ý chí và sự nỗ lực trong suốt quá trình theo đuổi ơn gọi ấy.

Nhưng tự bản chất, Thánh chức Linh Mục hoàn toàn là một ơn huệ nhưng không của Thiên Chúa, chứ không phải do công trạng hay tài năng con người tạo nên.

Để dễ hiểu hơn, tôi xin phép được so sánh với câu chuyện của nhạc sư Wolfgang Amadeus Mozart, một thiên tài âm nhạc người Áo. Ông đã từng sáng tác nhiều bài nhạc bất hủ, có một không hai, góp phần vào kho tàng văn hóa nghệ thuật nhân loại, khi được mọi tầng lớp khán thính giả khắp thế giới hết lời ca tụng tài sáng tác nhạc của ông, ông đã khiêm tốn và thành thật trả lời: „Không phải thế. Tôi chỉ là người thư ký ghi lại trên giấy những gì Thiên Chúa đã ghi tạc vào trong nguồn cảm hứng của tôi mà thôi.“

Cũng tương tự như thế, trước hết ơn gọi làm Tông đồ, ơn gọi làm Linh Mục trong Giáo Hội là một ân huệ Thiên Chúa đã ghi sâu vào tâm hồn một số người nhất định nào đó mà Ngài đã tuyển chọn từ muôn thủa vào hàng Tư Tế của Ngài, chứ không phải do tài năng hay do công sức của những đương sự ấy, như chính Chúa đã nói với các Môn đệ: „Không phải anh em đã chọn Thầy, nhưng chính Thầy đã chọn anh em“(Ga 15,16). Còn con người chỉ góp phần cộng tác vào ơn gọi ấy, tức đáp lại tiếng Chúa kêu mời và nỗ lực vượt qua mọi khó khăn vất vả với sự nâng đỡ của ơn thánh để hiện thực ơn gọi ấy thành cụ thể mà thôi.

Phúc Âm đã ghi rõ điều đó như trường hợp Ơn kêu gọi của các Môn đệ đầu tiên. Họ chỉ là những ngư dân đơn sơ mộc mạc, trình độ văn hóa rất giới hạn, và chẳng bao giờ dám nghĩ đến diễm phúc được tiếp cận với Chúa huống hồ là làm Tông đồ của Ngài, nhưng họ đã lọt tầm mắt của Chúa và Ngài đã thân hành đến gặp gỡ họ chính nơi họ đang hành nghề sinh nhai để kêu gọi họ: „Các ngươi hãy theo Ta, Ta sẽ làm cho các ngươi thành thợ lưới người“. Đó là trường hợp của các ông Phêrô, Andrê, Gioan và Giacôbê.(Mt 4,18). Hay trường hợp những người khác, dù trước mắt người đời thì xem ra không xứng đáng, nhưng Chúa lại kêu mời họ theo Ngài một cách hết sức tình cờ, ngoài sự chờ mong của họ, như trường hợp ông Mát-thêu, một người làm nghề thu thuế, ngay khi ông đang làm nhiệm vụ, (Mt 9,9) một nghề nghiệp mà người Do-thái vào lúc bấy giờ rất chê ghét và khinh bỉ. Trong khi đó, ngược lại có người thật lòng muốn được đi theo phụng sự Chúa, muốn được làm Tông đồ rao giảng Nước Chúa, Ngài lại không chấp thuận và chỉ động viên anh ta: „Con cứ trở về với gia đình và thuật lại cho bà con họ hàng nghe những điều Thiên Chúa đã làm cho con và đã thương con như thế nào.“ (Mc 5, 18-20).

Và trong cuộc sống đời thường, chúng ta cũng đã nhận chân được điều đó. Nhiều thanh thiếu niên theo sự nhận xét của người đời thì hoàn toàn đủ tiêu chuẩn để xứng đáng làm Linh Mục, chẳng hạn: Con nhà giàu, đẹp trai, học giỏi. Thế nhưng lại không sao lọt chân được vào cổng ĐCV, thi lần nào cũng trượt, hay có người tu học được một thời gian và rồi vì một lý do nào đó, lại khăn gói ra về, chứ không còn muốn hay không còn đủ điều kiện cần thiết để đi đến cuối con đường trở nên Linh Mục được. Trong khi đó, một số thanh thiếu niên khác, tuy con nhà nghèo và khả năng trí lực cũng không thuộc thành phần xuất sắc, nhưng lại xuôi chảy trên con đường Ơn gọi làm Linh Mục và rồi trở thành những vị Tông đồ nhiệt thành thánh thiện của Giáo Hội. Đây quả là một mầu nhiệm của thánh ý Thiên Chúa, phàm nhân chúng ta không thể thấu hiểu và không thể giải mã được.

Dĩ nhiên, như đã nói trên, Ơn gọi Linh Mục gồm có hai phần: Phần Chúa kêu mời và phần đáp trả của con người. Ở đây tôi xin được nhắc lại là Chúa kêu mời chứ không phải ra lệnh. Điều đó muốn nói rằng con người hoàn toàn được tự do lựa chọn, được tự do đáp lại tiếng Chúa kêu mời hay từ chối, và hoàn toàn không mắc tội lỗi gì đối với Chúa cả. Nhắc đến đây, tôi sực nhớ tới lời một cha giáo sư nói với chúng tôi khi còn theo học tại TCV, ngài nói: “Mấy chú lo mà tu cho bền đỗ, chứ chú nào mà xuất là lấy thông hành xuống hỏa ngục đấy!“ Tuy khi ấy còn nhỏ, nghe vậy tôi hơi sợ, nhưng rồi tôi lại tự hỏi tại sao không tu được và xuất về nhà lại phải xuống hỏa ngục, vì Chúa chỉ kêu mời chứ ngài đâu có ra lệnh cho ai phải tu?

Trong Ơn gọi Linh Mục tuy phần Chúa kêu gọi là chủ yếu và phần đáp trả lại tiếng Chúa của con người hoàn toàn tự nguyện, nhưng lại rất quan trọng và không thể thiếu được, vì không có phần đáp trả của con người thì Ơn gọi ấy không thể thành sự được, tức không thể có Linh Mục được. Ở đây, chúng ta cũng có thể so sánh với ý nghĩa lời dạy của Nho Giáo về nhân đức thành tín: „Thành giả, Thiên chi đạo dã, Thành chi giả, nhân chi đạo dã“(2), nghĩa là đức thành tín là đạo của trời đất, còn để trở nên người thành tín lại là phần của con người, là sự nỗ lực trau dồi tu đức sửa tính của con người.

Cũng vậy, Thánh chức Linh Mục là ơn nhưng không của Chúa, nhưng muốn trở thành người Linh Mục, nhất là một Linh Mục thánh thiện thì người Linh Mục tương lai phải nỗ lực tối đa trong quá trình tu học, trong quá trình hoàn thiện con người mình.

II. Phần đáp trả lại tiếng Chúa kêu mời của con người

Nhưng phần đáp trả của con người bao gồm những gì và được thể hiện trong thực tế ra sao?

Phần đáp trả tiếng Chúa của con người gồm phần chuẩn bị và phần thực hiện cũng như sống ơn gọi ấy.

1. Phần chuẩn bị

Trong phần chuẩn bị lại gồm phần chuẩn bị của cá nhân đương sự và phần chuẩn bị của gia đình. Người ta cũng có thể gọi phần chuẩn bị là sự đóng góp của đương sự và của gia đình vào Ơn gọi Linh Mục.

1.1. Phần chuẩn bị của cá nhân đương sự

Trước hết, ứng cử viên của Thừa tác vụ Linh Mục luôn phải là người lương thiện, hướng thiện và phục thiện, có thể lực, trí lực và hạnh kiểm tốt, có trí phán đoán khách quan, lành mạnh và hợp lý, có lòng ao ước trở thành Linh Mục của Chúa, biết quên mình và biết sống vị tha, có lòng ham muốn dấn thân phục vụ các lợi ích thiêng liêng của tha nhân một cách vô vị lợi trong lòng Giáo Hội và cùng với Giáo Hội.

Ngoài những điều kiện tiên quyết ấy, người Linh Mục tương lai nhất thiết cần phải có ý chí mạnh mẽ và bền vững để biết vượt lên trên mọi cám dỗ và thử thách khó khăn trong quá trình đào tạo về học vấn và việc trau dồi các nhân đức cần thiết tại ĐCV hay Học Viện, cũng như trong cuộc sống mục vụ của đời Linh Mục. Bên cạnh đó, người Linh Mục tương lai còn cần phải tích lũy cho mình tinh thần khiêm tốn và vâng lời, lòng khoan dung và quảng đại.

Dĩ nhiên, không phải ngay lúc đầu mới chân ướt chân ráo bước vào cổng ĐCV hay Tu Viện, người chủng sinh bắt buộc phải có đầy đủ những đức tính và phẩm chất cần thiết ấy, nhưng trong quá trình tu học và trước khi trở thành Linh Mục của Giáo Hội, người Linh Mục tương lai không được chuẩn chước hay không được phép sao nhãng việc tích lũy cho mình những phẩm chất chủ yếu ấy.

1.2. Phần chuẩn bị của gia đình

Nếu Ơn gọi Linh Mục được ban xuống cho nhân loại từ Trời Cao, thì người Linh Mục tương lai, tức người được nhận lãnh Ơn gọi ấy, lại xuất thân từ trong các gia đình Công Giáo. Vì thế, phần đóng góp của gia đình vào Ơn gọi Linh Mục của con cái mình giữ một vai trò vô cùng quan trọng, không thể thiếu và không ai có thể thay thế được.

Các gia đình Công Giáo đóng một vai trò quyết định trong quá trình ươm trồng, hiện thực và thăng tiến Ơn gọi Linh Mục. Chúng ta có thể so sánh vai trò gia đình trong quá trình ươm trồng Ơn gọi Linh Mục tựa như công việc của những người nông dân soạn sửa một thửa ruộng trước mùa gieo cấy. Điều kiện để ông điền chủ gieo vào thửa ruộng hạt giống tốt của ông, là người ta phải cày bừa, phân bón thửa ruộng ấy thật nhuần nhuyễn trước đã, chứ không ai đem giống tốt gieo vào thửa ruộng đầy cỏ cú và các thứ gai góc mọc um tùm. Dĩ nhiên, việc gieo giống hay không, còn tuỳ thuộc ý muốn và chương trình làm việc của ông điền chủ nữa, chứ không phải hễ thửa ruộng được cày bừa và phân bón nhuần nhuyễn là đương nhiên ông chủ phải gieo giống tốt của ông vào đó. Nhưng điều kiện tiên quyết để chủ ruộng gieo giống tốt là thửa ruộng ấy phải được cày bừa sửa soạn trước.

Cũng vậy, Thiên Chúa chỉ gieo Ơn gọi Linh Mục vào trong những tâm hồn được Ngài yêu thương, tức những tâm hồn lương thiện, luôn biết sống đẹp lòng Ngài, chứ Thiên Chúa không thể gieo trồng hồng ân cao trọng ấy vào trong một tâm hồn đầy dẫy gai góc của những bất lương và của đủ thứ tội lỗi được, vì chính Chúa đã phán: „Chớ lấy của thánh mà quăng cho chó; chớ lấy ngọc trai mà liệng cho heo, kẻo chúng giày đạp dưới chân, rồi còn quay lại cắn xé anh em“(Mt 7,6). Nhưng để có được những đứa con lương thiện và nhân bản, luôn biết sống đẹp lòng Chúa và có lòng vị tha, luôn biết yêu mến Giáo Hội và bênh vực công lý, thì cha mẹ phải là những người lương thiện, có lòng kính sợ Chúa, luôn biết sống mến Chúa và yêu người trước đã, vì „không ai cho người khác điều mình không có“ hay như lời Chúa phán: „Ở bụi gai thì làm gì có nho mà hái? Trên cây găng thì làm gì có vả mà bẻ? Cây tốt mới có thể sinh ra trái tốt, còn cây xấu thì chỉ sinh ra quả xấu“ (Mt 7,16b-19).

Và không chỉ riêng cha mẹ mà thôi, nhưng tất cả mọi thành viên khác trong gia đình cũng phải góp công sức xây dựng và bồi đắp Ơn gọi ấy mỗi ngày, và đứng đầu luôn là ông bà nội ngoại và cha mẹ, rồi tiếp đến là các anh chị em trong gia đình cùng bà con trong gia tộc, bằng chính cuộc sống đạo, cuộc sống đức tin Công Giáo của mình một cách gương mẫu.

Nhưng sự sống đạo và sự thực hành đức tin gương mẫu không có nghĩa là cả ngày ngồi trong nhà thờ đọc kinh hay sớm tối bắt buộc cả gia đình phải lần hạt đủ 150 hay 50 kinh Kính Mừng, hay đọc lê thê đủ thứ Kinh, nào là các thứ Kinh Cầu, nào là các Kinh kính đủ các thứ thánh, v.v... Chúa không bao giờ ra lệnh phải đọc kinh kệ lê thê dài dòng để tỏ lòng kính mến Ngài. Ngược lại, Chúa đã kết án những người thích đọc kinh dài dòng lê thê mà lại không có tinh thần cầu nguyện, tức không sống tinh thần các Kinh mình đọc, là những người chỉ biết „lải nhải như dân ngoại, vì họ cứ tưởng cứ nói nhiều là được nhậm lời“ (Mt 6,7) hay chỉ là những người thờ kính Chúa đầu môi chóp lưỡi mà thôi, chứ lòng trí họ lại xa cách Ngài (x. Mc 7,6), đúng như câu phương ngôn Nghệ-Tĩnh vẫn nói: „Miệng đọc kinh lả rả, xin chút lả không cho.“(3) Việc đọc kinh luôn cần thành tâm, ngắn gọn vừa đủ và sốt sắng, nhất là không chỉ đọc kinh mà thôi, nhưng còn phải cầu nguyện nữa, tức phải sống và thực hành tinh thần các Kinh mình đọc.

Trên thực tế, sự sống đạo gương mẫu được cụ thể hóa trong cuộc sống đời thường là việc tuân giữ 10 Điều Răn và thực hành 8 Mối Phúc Thật của Chúa. Và tất cả được tóm tắt lại trong một giới răn trọng đại duy nhất là „Mến Chúa yêu người.“

• Mến Chúa là giữ trọn các Giới Răn của Ngài, vì Chúa Giêsu đã nói: „Ai yêu mến Thầy thì tuân giữ lời Thầy“ (Ga 14,23). Mến Chúa là tin tưởng phó thác mọi sự vào chính cuộc sống mình vào sự an bài đầy yêu thương của Ngài. Mến Chúa là trong mọi hoàn cảnh vui buồn luôn biết tin tưởng và cậy trông vào tình yêu Chúa và xác tín rằng không có gì xảy ra ngoài thánh ý của Cha trên trời cả, chứ không phàn nàn kêu trách trời xa trời gần và tuyệt vọng buông xuôi.

• Còn yêu người không hẳn là phải gom góp hết tiền bạc của gia đình hay đem bán hết ruộng đất nhà cửa để bố thí cho người nghèo, nhưng là sống có nhân bản, không hề hận thù ghen ghét và báo oán bất cứ ai, luôn biết sống „dĩ hòa vi quý“, luôn biết sống hiền hòa với hết mọi người, và khi điều kiện kinh tế gia đình cho phép thì luôn biết thương yêu, an ủi và giúp đỡ tha nhân, nhất là những người đang trong cơn quẫn bách túng thiếu, chứ tuyệt đối không lợi dụng „đục nước béo cò“, không lợi dụng lúc người khác trong cảnh đường cùng để cho vay nặng lãi một cách cắt cổ xiết họng. Nhưng không chỉ hành động bắt bẻ và làm khó dễ những tha nhân đang trong cơn đường cùng là một tội ác, mà ngay cả khi có đủ điều kiện nhưng lại không ra tay giúp đỡ những tha nhân bất hạnh cũng là một trọng tội đáng luận phạt. Tất cả chúng ta đều biết dụ ngôn „Người giàu có và người hành khất Ladarô“ trong Phúc Âm (Lc 16,19-31). Tuy ông nhà giàu kia vẫn để người hành khất Ladarô nằm yên trước cửa nhà mình, chứ ông không hề xua đuổi hay hành hạ anh ta, nhưng sau khi chết ông đã bị án phạt trong hỏa ngục. Lý do là ông đã sống vô tâm trước một đồng loại bất hạnh. Dù có đủ điều kiện để giúp đỡ Ladarô, ông nhà giàu kia đã không làm.

Nhưng, như đã nói ở trên, không hẳn một khi thửa ruộng được sửa soạn cẩn thận trước là đương nhiên ông điền chủ phải gieo giống tốt vào đó; cũng vậy, không hẳn một gia đình luôn biết sống kính sợ Chúa, biết sống đạo đức và biết chu toàn luật Chúa, v.v… là chắc chắn Ngài sẽ kêu gọi con cái họ làm Linh Mục hay Tu Dòng. Việc Thiên Chúa kêu gọi ai và kén chọn ai làm Tông đồ, làm Linh Mục hay trở thành Tu Sĩ là hoàn toàn tùy thuộc thánh ý sâu nhiệm của Ngài.

III. Phần hiện thực và sống Ơn gọi Linh Mục

Việc dâng Lễ Tạ Ơn hay Lễ Mở Tay như người ta vẫn thường gọi của một tân Linh Mục, là sự khởi đầu cuộc sống người Tông đồ, cuộc sống dấn thân phụng sự Chúa và Giáo Hội hoàn toàn vô vị lợi, chứ không phải là ngày rộn rã võng lọng „vinh quy bái tổ“ và mở tiệc khao đãi bá quan văn võ theo kiểu khoe khoang việc đậu đạt khoa bảng của người đời.

Trái lại, đây quả thực là ngày tạ ơn Thiên Chúa của Tân Linh Mục vì đã được Ngài thương tuyển chọn vào hàng tôi tớ của Ngài, để ngày đêm phụng sự Ngài và phục vụ Giáo Hội. Bởi vì, Sứ vụ Tông đồ, Thừa tác vụ Linh Mục trong Giáo Hội không phải là một chức quyền để „ăn trên ngồi trốc“, để thống trị kẻ khác, nhưng là một bổn phận phải phục vụ mọi người và phục vụ một cách vô vị lợi. Đó cũng chính là điều mà thánh Tông đồ Phêrô, vị Giáo Hoàng tiên khởi đã thiết tha nhắc nhủ các vị Linh Mục xưa kia (x. 1Pr 5,1-4). Vì thế, các Đức Giáo Hoàng luôn tự xưng mình là „Servus servorum“ – là đầy tớ của các đầy tớ.

Ngày 23.3.2013, đài Radiô Vatican đã truyền đi bài giảng của Đức Thánh Cha Phanxicô I, trong đó Đức Thánh Cha khẳng định: „Đối với người Kitô hữu, thăng tiến và thăng thưởng trong Giáo Hội, có nghĩa là phải hạ mình phục vụ. Nếu chúng ta không học được quy luật Kitô giáo này, chúng ta sẽ không bao giờ có thể hiểu được Sứ điệp thực sự của Đức Kitô về quyền bính.“ Bởi vì, „Con đường Đức Kitô đi là con đường phục vụ. Vậy,cũng như Chúa đã phục vụ, chúng ta cũng phải làm theo Người, là bước đi trên con đường phục vụ. Đó chính là quyền bính thực sự trong Giáo Hội. Tôi muốn cầu nguyện hôm nay cho tất cả chúng ta, để Chúa Kitô ban cho chúng ta ơn hiểu biết là “quyền bính thực sự trong Giáo Hội là phục vụ. Và để hiểu rằng quy luật quý báu Người dậy chúng ta bằng gương sáng của Người là: Đối với một Kitô hữu, thăng tiến, thăng chức, có nghĩa là tự hạ mình. Chúng ta hãy cầu xin Chúa ban cho ân sủng này.“(4)

Trong ngày Tiếp Kiến chung vào ngày Thứ Tư, 16.5.2013, Đức Thánh Cha Phanxicô còn nói: “Giám Mục không phải là Giám Mục cho bản thân ngài, mà là cho dân. Cũng vậy, Linh Mục không phải là Linh Mục cho bản thân ngài, mà là cho dân: để phục vụ, nuôi dưỡng, chăm sóc dân là đoàn chiên của ngài để bảo vệ họ khỏi chó sói.” (5)

1. Các thách đố trong sứ mệnh phục vụ

Thưa anh chị em, chắc hẳn anh chị em cũng đã cảm nhận và nhìn thấy được rằng Thừa tác vụ Linh Mục, nhiệm vụ làm chủ chăn chăm sóc đoàn chiên Chúa không phải là một chuyện dễ dàng đối với bản chất tự nhiên của con người. Trong khi đó người Linh Mục chúng tôi hoàn toàn không phải là thần thánh hay là siêu nhân, nhưng là những con người mang đầy đủ mọi ưu khuyết điểm như bao người bình thường khác. Vì thế, xin anh chị em cầu nguyện cho chúng tôi hoàn thành tốt được sứ mệnh phục vụ của mình.

Nhưng người ta tự hỏi đâu là thách đố của đời sống Linh Mục?

1.1. Chủ chiên phải có mùi của chiên

Trong bài giảng Thánh Lễ Làm Phép Dầu vào lúc 9giờ30, ngày Thứ Năm Tuần Thánh, 28.3.2013, tại Đền thờ Thánh Phêrô ở Roma, Đức Thánh Cha Phanxicô I đã đòi hỏi các Linh Mục phải luôn ý thức rõ ràng trách nhiệm chủ chiên của mình là phải mang vào mình mùi của chiên, ngài nói: „Tôi yêu cầu anh em hãy là những mục tử mang nặng mùi con chiên của mình.“(6)

Qua đó, Đức Thánh Cha muốn căn dặn các Linh Mục rằng, cũng như người chăn chiên là phải sống gần gũi, sống lăn lộn với đàn chiên, phải sống chết với đàn chiên để lo lắng chăm sóc, bảo vệ và thăng tiến đàn chiên của mình, đến nỗi mùi của chiên đã ngấm vào không những áo quần mà cả da thịt người ấy nữa, thì người Linh Mục, người chăn chiên về đàng thiêng liêng cũng phải vậy: Cũng phải biết sống dấn thân trọn vẹn cho cộng đoàn giáo xứ, cho các linh hồn, không những một cách công bằng, vô vị lợi và bất thiên tư, nhưng còn biết xả thân hy sinh cho quyền lợi chính đáng của giáo dân, biết lấy mọi nỗi thống khổ, mọi khó khăn vất vả và mọi gian lao khổ cực của giáo dân làm của riêng mình, và hết lòng tìm cách an ủi, giúp đỡ họ theo khả năng có thể của mình.

1.2. Cảnh làm dâu trăm họ

Nhưng khi các Linh Mục xả thân phục vụ cộng đồng giáo xứ, phục vụ Giáo Hội như thế là vì đức tin, là vì Chúa, chứ không được vì vinh dự và lợi lộc cá nhân hay chỉ muốn làm vừa lòng người đời; nếu không, dù sớm hay muộn, các ngài cũng sẽ phải thất bại, chán nản và buông xuôi. Người ta đã chẳng thường so sánh đời sống phục vụ của các Linh Mục trong các giáo xứ với „cảnh làm dâu trăm họ“ đó sao?

Thật không sai, nếu trong đời thường một người con gái đi lấy chồng và về làm dâu một gia đình, một dòng họ, đã phải đối mặt với nhiều thách thức khó khăn, khiến cô lắm lúc phải „giở khóc giở cười“, nhất là khi gặp phải một bà mẹ chồng khó tính, thiếu thông cảm và hay bắt bẻ nàng dâu, thì việc một Linh Mục phải „làm dâu trăm họ“ còn nhiêu khê khó khăn biết chừng nào! Người ta quan sát ngài từ đầu đến chân. Người ta đào bới, soi mói, phân tích và phê phán con người và đời tư cũng như các hoạt động công khai của ngài kỹ lưỡng và tỉ mỉ lắm, đến sợi tóc cũng bị xẻ làm bốn.

Để điều hành tốt một xứ đạo, hay nhiều xứ đạo như tình trạng trong Giáo Hội hiện nay, với hàng ngàn giáo dân, gồm đủ mọi thành phần, mọi giai cấp, mọi lứa tuổi, mọi ý kiến và quan điểm khác nhau, v.v… và để làm vừa lòng mọi người quả là một điều hoàn toàn không đơn giản và dễ dàng chút nào, nếu không muốn nói là một điều bất khả. Bá nhân bá tánh, trăm người thì trăm tính, kia mà. Đúng như ca dao VN vẫn nói:

Cao chê ngỏng, thấp chê lùn,

Béo chê béo trục béo tròn,

Gầy chê xương sống, xương sườn phơi ra!

Nếu giáo xứ có được một cha Quản Xứ đạo đức, sớm tối chăm lo kinh nguyện chu đáo cho cuộc sống tâm linh của giáo xứ, giúp họ chu toàn chặt chẽ luật Chúa, thì bị chê là bảo thủ, là lạc hậu, là thiếu thức thời, còn gặp một cha Quản Xứ có tinh thần trẻ trung năng động, dấn thân nhiều cho các công tác xã hội, lại bị cho là cấp tiến, là hời hợt, thiếu lòng đạo đức. Đúng là: „Sông sâu còn có kẻ dò, lòng người không đáy ai đo cho cùng!“

Đời người Linh Mục là thế đó! Anh chị em thử nghĩ xem sướng hay khổ?

Trên thực tế, người ta thường chỉ nhìn thấy cái vẻ bên ngoài của các Linh Mục, nào ăn mặc sạch sẽ tươm tất, đi đến đâu cũng được chào đón: „Lạy cha“, tại miền Bắc các giáo dân còn trịnh trọng hơn: „Con xin phép lạy cha ạ“ và ở chỗ công cộng thường được mời ngồi vào hàng ghế danh dự, v.v… và họ cho đó là vinh dự, là hạnh phúc, là cao sang. Nhưng có mấy ai nhìn thấy được cuộc sống thật, cuộc sống đầy cô đơn thử thách và âm thầm lặng lẽ của các ngài ở phía sau những bức màn hấp dẫn mỏng manh kia.

Mấy ai biết nhận ra rằng trong đời sống hôn nhân gia đình, khi gặp khó khăn này nọ đều có vợ, có chồng và con cái chia sẻ, bàn hỏi và an ủi, còn người Linh Mục khi gặp khó khăn này nọ lại chẳng có ai san sẻ với hay chẳng được phép san sẻ cùng ai, vì có nhiều vấn đề gai góc làm quên ăn mất ngủ đến nhức đầu thuộc phạm vi mục vụ, các ngài chỉ biết chạy đến than thở với Chúa, hay ôm lòng chịu đựng một mình, chứ chẳng được phép tâm sự với ai cả.

Chẳng những khi đang tại chức đã vậy, lúc về hưu còn mờ mịt hơn. Nếu vị nào còn có chút ít tiền dành dụm hay có anh em bà con giàu có dư dả thì còn nhẹ nhàng được phần nào, chứ đa số các Linh Mục khi về hưu là phải trải qua cuộc sống vô cùng bấp bênh và khó khăn cơ cực. Năm 1995 khi tôi về thăm quê bắc, có một vị Linh Mục trước kia là cha chính xứ của một giáo xứ sầm uất, nay về hưu, ngài đã không ngại nói với tôi: „Cha Thy ơi, cho mình xin ít tiền, chứ đói lắm.“ Nghe thế tôi cảm thấy đau lòng vô cùng, không sao cầm nổi nước mắt.

Cuộc sống thật đời Linh Mục là thế đó! Khi còn phục vụ trong các giáo xứ thì còn kẻ đón người đưa, còn có giáo dân vào ra thăm viếng, xin lễ hay biếu cái này cho cái nọ, chứ một khi đã về hưu rồi là xong, là hết người đưa đón và phải „đi sớm về khuya một mình“, là như món đồ „hết đát“, không ai xài nữa.

Kính thưa anh chị em, đời sống thật sự của các Linh Mục là như thế hay tương tự như thế đó. Giống như một lon Coca Cola: Khi còn nước bên trong thì được người người nâng niu chiều chuộng, vì còn có thể làm dịu cơn khát của họ, nhưng khi người ta đã uống cạn nước thì bị bóp méo, bị vất đi và nằm lăn lóc ở các lề đường, chung số phận với đất bụi.

Dĩ nhiên, khi nói thế, tôi không có ý kể khổ với anh chị em, nhất là không có ý làm nản lòng những thanh thiếu niên đang hăng hái muốn dâng mình cho Chúa hay đang trên đường dọn mình đón nhận Thừa tác vụ Linh Mục, nhưng tôi chỉ muốn cho anh chị em hiểu rõ cuộc sống các Linh Mục dưới phương diện đời thường, để anh chị em thông cảm và nhất là để anh chị em thêm lời cầu nguyện cho các Linh Mục chúng tôi mà thôi.

Đàng khác, đó cũng là sự thật của đời sống Linh Mục, nên thiết tưởng các thanh thiếu niên muốn theo đuổi Ơn gọi Linh Mục hay những ai đang dọn mình chịu chức Linh Mục cũng cần phải biết rõ trước sự thật ấy.

Vâng, sự thật ấy là làm Linh Mục thì phải biết chết cho chính mình và chết cho thế gian với những đòi hỏi vô độ và ích kỷ của nó, hầu có thể hoàn toàn sống cho Chúa và sống cho phần rỗi các linh hồn. Chiếc áo chùng thâm người Linh Mục khoác lên mình mỗi ngày đã muốn nói lên điều đó. Chứ đừng bao giờ lầm tưởng rằng làm Linh Mục là một hình thức “làm quan”, là con đường tiến thân theo kiểu trần tục. Cũng vì thế, đừng chờ cho tới khi „ván đã đóng thuyền“ rồi, một khi đã chịu chức Linh Mục rồi mới khám phá ra sự thật ấy, thì sợ rằng mọi chuyện đã quá muộn, mà „bỏ thì thương, vương thì tội“, đôi đường tiến thoái lưỡng nan. Và rồi phải kéo lê suốt đời một cuộc sống dở dang, bất hạnh!

Vì trước khi chọn sống đời Linh Mục, chọn cuộc sống dấn thân phụng sự Chúa và phục vụ Giáo Hội trong Sứ vụ Linh Mục, mỗi Linh Mục đều cần phải ý thức rõ ràng và đầy đủ mọi vui buồn và mọi sướng khổ của con đường mình đi.

Tuyệt đối đó không phải là con đường được trải thảm hoa, không phải là con đường tìm kiếm „vinh thân phì gia“ theo kiểu trần thế, nhưng là con đường tận hiến cho Thiên Chúa và làm tôi tớ phục vụ hết mọi người, con đường xả thân hy sinh cho lợi ích các linh hồn. Đó cũng là „quy tắc“ của đời Linh Mục Công Giáo mà Đức Thánh Cha Phanxicô đã nhấn mạnh trong bài giảng dịp Lễ Làm Phép Dầu của ngài, như đã đề cập tới ở trên. Nhưng nếu đã tự nguyện chấp nhận làm tôi tớ phụng sự Thiên Chúa và phục vụ mọi người, thì tất nhiên người Linh Mục cũng phải biết can đảm đón nhận thân phận hẩm hiu của một người tôi tớ.

Tất nhiên, những hy sinh và từ bỏ như thế sẽ không hề vô ích. Thiên Chúa sẽ ban thưởng xứng đáng cho người tôi trung của Ngài (x. Mc 10,28-31). Nhưng phần thưởng dành cho người tôi tớ của Thiên Chúa và của lợi ích các linh hồn là niềm hoan lạc và sự an bình khôn tả của Thánh Linh, chứ không phải là những lợi lộc và vinh quang trần thế chóng qua trước mắt. Trong thư gửi các Chủng Sinh nhân Ngày Thánh Hóa Các Linh Mục – 7.6.2013 – cũng là ngày lễ kính Thánh Tâm Chúa Giêsu, ĐHY Mauro Piacenza, Tổng Trưởng Bộ Giáo Sĩ viết: “Đối với người môn đệ, đồng hành với Chúa Kitô, bước đi trong ơn thánh, có nghĩa là mang trên vai gánh nặng của thánh giá Linh Mục với một niềm vui thiêng liêng.”(7)

Nhưng chúng ta đừng quên rằng con đường người Linh Mục bước đi như thế cũng là con đường mà chính Đức Kitô, vị Linh Mục Tối Cao, đã từng đi qua. Đó là con đường thập giá, là con đường trở nên „muối ướp mặn đời“(Mt 5,13), là con đường hy sinh, chấp nhận chịu mất mát, chịu thiệt thòi, kể cả mạng sống mình, cho vinh danh Chúa và cho hạnh phúc nhiều người, để chu toàn trọn vẹn giới răn trọng đại „Mến Chúa yêu người“ của Cha trên trời.

Giả thử nếu sống trên đời mà ai cũng chỉ biết nghĩ đến mình, chỉ lo làm giàu và chỉ lo tìm kiếm cho bản thân và gia đình mình một cuộc sống sung túc giàu có một cách ích kỷ mà thôi, chứ không biết hy sinh cho người khác, chứ không biết xả thân giúp đỡ người khác, nhất là những người trong cảnh bần cùng cơ cực và đang cần đến sự giúp đỡ của mình, thì thật là uổng phí, thì thật không xứng đáng chút nào. Nhà cách mạng Phan Bội Châu đã từng gọi những người sống ích kỷ như thế là những người chỉ „đứng chật trời“ mà thôi, với những câu thơ bất hủ như sau:

Sống tưởng công danh, không tưởng nước,

Sống lo phú quý, chẳng lo đời.

Sống mà như thế, đừng nên sống!

Sống tủi làm chi, đứng chật trời.

(„Sống Nhục“)

Nhưng để phù hợp với hoàn cảnh Ngày Lễ hôm nay, tôi xin phép sửa lại:

Sống tìm công danh, không tìm Chúa,

Sống lo phú quý, chẳng lo đời.

Sống mà như thế, đừng nên sống!

Sống tủi làm chi, đứng chật trời.

Vậy, một lần nữa, xin anh chị em cùng hợp ý với ba tân Linh Mục cảm tạ Chúa về Thánh chức Linh Mục cao cả mà Ngài đã thương ban; đồng thời xin anh chị em cùng thêm lời cầu nguyện cho tất cả chúng ta: Cho các tân Tân Chức, cho chính anh chị em cũng như cho anh em Linh Mục chúng tôi, để chúng ta không „sống tủi“ và không „đứng chật trời“, nhưng biết sống tốt tinh thần Phúc Âm giữa lòng đời, là thực thi đức Ái và sự công bình Kitô giáo với hết mọi người.

Dĩ nhiên, tôi thiết tha xin anh chị em cầu nguyện cách riêng cho anh em Linh Mục chúng tôi trong các kinh nguyện hằng ngày của anh chị em, để chúng tôi luôn biết ý thức đầy đủ và sống tốt Sứ vụ Linh Mục của mình là sống dấn thân trọn vẹn cho vinh quang Thiên Chúa và cho lợi ích các linh hồn. Amen.

Lm JB. Nguyễn Hữu Thy

__________________________

Chú thích:

(1) Vatican II: “Lumen Gentium”, số 28.

(2) Trong tiếng Hán: 誠 者 天 之 道 也, 誠 之 者, 人 之 道 也 (Sách Trung Dung).

(3) Trong tiếng phổ thông, câu phương ngôn muốn mỉa mai nói: Có người miệng thì đọc Kinh sớm tối rôm rả không ai bằng, nhưng lòng dạ lại hẹp hòi đến nỗi khi người khác xin chút lửa cũng không muốn cho.

(4) x. Bùi Hữu Thư trong: www.danchuausa.net

(5) “A bishop is not a bishop for himself,” Pope Francis said. “He is for the people, and a priest is not a priest for himself. He is for the people: to serve, to nurture them, to shepherd them, who are his flock – in order to defend them from the wolves.” (http://www.catholicnewsagency.com/news/clergy-must-be-shepherds-not-wolves-says-pope/

(6) x. Anne Kurian trong: www.zenit.org

(7) x. Lm Trần Đức Anh: “Thư ĐHY Tổng trưởng Bộ Giáo Sĩ gửi các Chủng Sinh nhân Ngày Thánh Hóa các Linh Mục”, trong: www.vietcatholic.net/news/

 

Giải đáp phụng vụ: Ai ký tên vào chứng chỉ Bí tích Rửa tội?

Giải đáp của Cha Edward McNamara, Dòng Đạo Binh Chúa Kitô (LC), Khoa trưởng Thần học và giáo sư phụng vụ của Đại học Regina Apostolorum (Nữ Vương các Thánh Tông Đồ), Rôma.

Hỏi: Tôi là một phó tế vĩnh viễn. Mới đây một người mẹ có đứa con được tôi rửa tội trước kia hỏi tôi, là tại sao chứng chỉ Bí Tích Rửa Tội của đứa bé được ký tên bởi cha xứ cũ của chúng tôi, chứ không phải bởi tôi, trong khi tôi là người rửa tội cho đứa bé ấy. Tôi đã kiểm tra và hỏi nhiều người, dường như đây là một thực tế phổ biến trong nhiều nhà thờ trong giáo phận chúng tôi. Thưa cha, liệu có luật nào nói về ai là người ký tên vào sổ Rửa Tội gốc hay không? - D. M., Toronto, Canada.

A: Câu hỏi này được trả lời khá nhiều trong Điều 877 § 1 và Điều 878 của Bộ Giáo Luật:

"Điều 877 § 1. Cha Sở nơi cử hành Bí Tích Rửa Tội phải cẩn thận ghi ngay vào sổ Rửa Tội: tên của người lãnh Bí Tích Rửa Tội, của thừa tác viên, của cha mẹ, của người đỡ đầu và nếu có, của cả người làm chứng; nơi và ngày rửa tội, ngày và nơi sinh.

" Ðiều 878. Nếu không phải Cha Sở hay người đại diện Cha Sở ban Bí Tích Rửa Tội, thì thừa tác viên Bí Tích Rửa Tội, bất cứ là ai, phải báo cho Cha Sở tại nơi cử hành Bí Tích Rửa Tội biết, để ngài ghi vào sổ Rửa Tội theo Điều 877 § 1” (Bản dịch Việt ngữ của Bộ Giáo Luật do các Linh Mục Nguyễn Văn Phương, Phan Tấn Thành, Vũ Văn Thiện, Mai Ðức Vinh thực hiện).

Do đó, phù hợp với các điều luật này, phận sự của linh mục quản xứ là làm sổ rửa tội. Ngài cần ghi tên của thừa tác viên Bí tích Rửa Tội, nếu bản thân ngài không làm phép rửa tội lần ấy. Ngài cũng có trách nhiệm gìn giữ sổ Rửa Tội và ghi thêm các sự kiện khác vào đó, chẳng hạn bí tich Hôn phối, khấn Dòng hoặc được truyền chức Linh mục.

Cha phó hoặc cha phụ tá thường cũng có năng quyền ghi sổ Rửa Tội và ký tên vào đó. Các thừa tác viên khác không ký tên vào sổ Rửa Tội, mặc dù ở một số nơi sổ Rửa Tội có dành chỗ cho thừa tác viên ấy ký tên.

Lý do đằng sau là Giáo Hội mong muốn một cách tổng quát rằng cha xứ là người cử hành Bí Tích Rửa Tội. Còn các vị khác cử hành Bí Tích Rửa Tội là do ủy quyền của Giám mục hoặc cha xứ.

Vì vậy, chẳng hạn Điều 862 đặt ra hạn chế này cho người cử hành Bí Tích Rửa Tội:

"Ngoại trừ trường hợp cần thiết, không ai được cử hành Bí Tích Rửa Tội trên lãnh thổ của người khác, dù rằng cho một người thuộc quyền của mình, nếu không có phép hợp lệ”.

Do đó, ngay cả một Giám mục thường không có thể cử hành Bí Tích Rửa Tội bên ngoài giáo phận của mình, ngoại trừ trong trường hợp cần thiết hoặc với sự cho phép. Điều luật này cũng có thể được xem như một sự áp dụng của Điều 857 § 2, vốn trao ưu tiên cho nhà thờ giáo xứ địa phương của một người là nơi rửa tội của người ấy:

"Điều 857 § 1. Ngoài trường hợp cần thiết, nơi thích hợp để Rửa Tội là nhà thờ hay nhà nguyện.

"§ 2. Theo luật, người lớn phải chịu phép Rửa Tội tại nhà thờ riêng của giáo xứ, nhi đồng tại nhà thờ xứ của cha mẹ, trừ khi có lý do chính đáng khuyên nhủ cách khác” (bản dịch Việt ngữ, như trên).

Trong khi tất cả các điều trên có thể là khô cứng và có tính kỹ thuật, nó là căn cứ cho sự việc rằng một người một được rửa tội trong Giáo Hội hoàn vũ là một thành viên của một cộng đồng Kitô hữu cụ thể. Nhà thờ giáo xứ địa phương thường là nơi mà đức tin cần được nuôi dưỡng, và là nơi mà người ta phát triền đến sự trưởng thành Kitô giáo.

Thật đúng là tính di động của nhiều xã hội có nghĩa rằng sự kết nối giữa một người và giáo xứ của người ấy thường là tạm thời. Tuy nhiên, giáo xứ luôn được mời gọi là sự biểu hiện của Giáo Hội như là gia đình của Thiên Chúa ở một nơi trên trái đất. Do đó, nó là trung tâm tự nhiên cho hầu hết các hoạt động cơ bản của đời sống tinh thần: sinh ra trong Bí Tích Rửa Tội, tăng trưởng nhờ Bí Tích Thêm Sức, nuôi dưỡng bằng Lời Chúa, Bí Tích Thánh Thể, và thường thông qua sự phục vụ cho người khác, cam kết dứt khoát cho những người được mời gọi đến Bí Tích Hôn Phối hoặc thánh hiến cho Thiên Chúa, chữa lành cho các người đau khổ trong linh hồn hoặc thể xác, và ra đi với sự an ủi của lời cầu nguyện cộng đoàn cho người qua đời và các người còn ở lại. (Zenit.org 9-7-2013)

Nguyễn Trọng Đa

 

□ Nguyễn Trung Tây
Đám Tang Tử Tế


Sáng thứ Hai ngày 18 tháng 6. Phố Melbourne tấp nập thường lệ một ngày đô thị. Trên lề đường Flinder, tiếng chân nhanh nhanh bước tới công sở rộn ràng khua vang. Góc đường William, đèn xanh bật sáng, hàng xe hơi bám sát nối đuôi nóng nẩy gầm gừ phóng tới. Tháng 6, Úc Châu mùa Đông, mây xám dầy cộm che kín bầu trời. Vài khuôn mặt ngái ngủ, tay giơ cao, che miệng ngáp, mắt lơ đãng nhìn hai ba người ồn ào tại một góc phố. Tiếng người to tiếng chưa dứt, bất ngờ tiếng súng chát chúa nổ vang! Ngay tại góc đường William Street và Flinder Lanes, hai người đàn ông và một cô gái bật ngửa, té ngã. Vài người che miệng, có kẻ rú to! Mấy phút sau, xe cảnh sát nóng nảy chớp đèn phóng tới. Xe cứu thương bám sát theo sau hú còi khua vang. Một buổi sáng thứ Hai bận rộn dừng lại. Chưa ai hiểu chuyện chi đã xẩy ra.

Khoảng một tiếng đồng hồ sau, qua tin tức truyền hình và truyền thanh, cư dân Melbourne mới biết nguyên nhân dẫn đến tiếng súng. Nhận ra cô Kara Douglas bị hung thủ Christopher Hudson hành hung ngay giữa phố thị, Luật sư Brendan Keilar và anh Paul de Waard, hai người khách qua đường cùng nhảy vào can thiệp. Hung thủ Christopher lạnh lùng rút súng bắn trọng thương ông Brendan và anh Paul, đả thương trầm trọng cô Kara. Một tiếng đồng hồ sau, bệnh viện đưa tin anh Paul và cô Kara đang trong tình trạng hôn mê, nhưng riêng ông luật sư Brendan 43 tuổi đã trút hơi thở cuối cùng, để lại vợ và ba người con nhỏ.

Tiếng đạn nổ vang vào lúc 8:20 buổi sáng thứ Hai ngày 18 tháng 6 ngay giữa khu phố sầm uất Melbourne lấy đi một mạng người, gây thương tích trầm trọng hai người; nhưng tệ hại nhất, viên đạn sắt cũng đã đả thương trí mạng triết lý tử tế của nhân loại. Luật sư Brendan Keilar giờ đã ngủ yên trong nghĩa trang. Nhưng triết lý tử tế vẫn còn đang nằm hấp hối không biết sống chết lúc nào... Giờ này, có lẽ cư dân Melbourne còn đang thắc mắc tự hỏi không biết mình còn nên tiếp tục hành xử tử tế nữa hay không, bởi coi chừng có ngày mình dám mất mạng như ông luật sư Brendan! Bây giờ, nếu người vợ biết chồng mình có tính hào hiệp, giữa đường ưa nhào vào can thiệp chuyện thiên hạ, liệu người vợ có nên tiếp tục yên lặng? Bởi biết đâu, có ngày rồi chính mình và những đứa con cũng sẽ phải mặc áo tang đi theo sau quan tài của chồng và của bố …

Cẩn tắc vô ưu là thế!

I. Người Tử Tế: Coi Chừng!

Ngày hôm nay, bởi những luật lệ chằng chịt và ý thức hệ mới trong xã hội, người Tử Tế của những năm 2000 trước khi quyết định giúp ai cũng phải hết sức cẩn thận, kẻo không phước đâu chưa thấy mà lại thấy họa rước vào thân.

Khi gặp một em bé té ngã lăn quay nơi công cộng, người cẩn thận sẽ không vội vàng chạy lại bồng em đứng dậy. Chớ, chớ! Chớ có mà dại, bởi ai biết đâu đấy, bố mẹ em bé hoặc chính em sẽ đâm đơn kiện ngược lại người Tử Tế đã “cố tình” động chạm đến thân thể của em…

Tôi nhớ, trong một lần chạy bộ ngoài đường, vừa chạy được mấy bước, tự dưng tôi nhận ra thấp thoáng hai bóng người. Người phụ nữ khuôn mặt Á Châu đang hốt hoảng khua tay miệng kêu lớn,

— Help! Help!

Trong khi đó bên cạnh bà ta, người phụ nữ Tây Phương khoảng bẩy mươi tuổi, khuôn mặt trầy trụa vết bầm, đang cầm khăn tay cố gắng bôi xóa dòng máu đỏ phun ra từ hai lỗ mũi. Tôi hốt hoảng dừng lại, miệng hỏi người đàn bà Á Đông, “What is happening?”, mắt nhìn theo những dòng máu đỏ tươi, trong đầu nghĩ ngay tới số điện thoại cấp cứu. Nhưng người đàn bà Úc khoác tay điệu bộ dứt khoát xua đuổi, chân bước tới, miệng nói,

— I’m OK. I’m fine.

Trong khi đó, người phụ nữ Á Châu mặt mày hốt hoảng tiếng đực tiếng cái kể chuyện bà vừa mới thấy người đàn bà Úc xiêu vẹo té ngã sấp mặt xuống mặt đường xi măng… Nghe thủng lỗ tai câu chuyện, tôi chạy đuổi theo người đàn bà đang dần dần khuất dạng cuối đường. Nhận ra tôi, người đàn bà lập lại điệp khúc cũ, “I’m fine. I’m OK”, trong khi đó, một tay tiếp tục cầm khăn tay lau những dòng máu đang tuôn chảy, tay kia ra hiệu dáng vẻ dứt khoát xua đuổi!

Tôi dừng lại những bước chân, quay lại phân bua với người Tử Tế khuôn mặt Á Châu,

— Sorry! What can we do?

Phải, chúng ta có thể làm được chi, nếu bạn đang sống trong một xã hội mà ý thức hệ về tự do cá nhân được tôn trọng, con người có quyền từ chối không chấp nhận sự giúp đỡ từ những người lạ mặt, và ngay cả những người thân trong gia đình.

II. Làm Được Chi?

Đúng là như thế, chúng ta có thể làm được chi, nếu người hàng xóm đã từng được chúng ta giúp đỡ trong cơn túng thiếu, giờ này tự dưng lạ mặt, không còn nhớ tới tình hàng xóm tối lửa tắt đèn và luôn cả số tiền mà họ đã nhăn mặt nói khó, chìa tay ra mượn năm xưa.

Mà nói có Ông Trời chứng giám, một lần gặp phải đốm đen trần thế như thế này, nhân gian có thể nhắm mắt nhịn nhục bỏ qua. Nhưng hai lần, rồi ba lần, lòng kiên nhẫn và lòng tử tế rồi cũng sẽ nổ tung như bọt bong bong căng phồng. Chẳng trách chi tâm hồn trần thế tiếp tục trở nên giá băng như tâm hồn cô gái đang tâm bỏ lại người con sơ sinh mới chào đời trước cửa bệnh viện Dandenong vào sáng sớm ngày 13 tháng 5 vừa qua. Mà mỉa mai thay, ngày 13 tháng 5 cũng chính là ngày Hiền Mẫu.

Bởi trái tim trần gian đã đóng băng, chẳng trách chi đàn ông Úc gốc Tây nhắm mắt làm ngơ, tỉnh bơ tiếp tục câu cá trước thân thể trương phềnh của thiếu nữ thổ dân Úc, nổi lềnh bềnh trên mặt hồ nước, như bộ phim Jindabyne trình chiếu tại Úc năm 2006 đã đặt vấn đề, đã từng chất vấn lương tâm của tất cả những người dân Úc trước thảm nạn của thổ dân Úc Châu.

III. Người Tử Tế: Đám Tang Tử Tế

Nói có thể phách hiển linh của ông luật sư Brendan chứng tha lỗi, lâu lâu mới có một người vớ vẩn như ông! Chẳng trách chi ông ngã gục. Chưa hết, ông luật sư lại còn tạo thêm môt cơ hội cho phe tà cầm kiếm sắc lụi thẳng vào ngực khiến mạng triết lý tử tế giờ này chỉ mành treo chuông. Có lẽ chẳng còn bao lâu nữa, thiên hạ sẽ lại sụt sùi, ngậm ngùi nước mắt mang xác triết lý tử tế đi chôn. Mà coi chừng đó, một khi nắp hòm triết lý tử tế đóng lại, đám tang tử tế đã cử hành, sự tử tế mồ yên mả đẹp, thiên hạ cũng sẽ thôi không còn đối xử tử tế với nhau nữa cho coi.

A. Thiên Hạ Đại Loạn

Mà nếu triết lý tử tế chết đi, thì thiệt tình là kẹt, bởi không biết lúc đó thiên hạ sẽ đại loạn tới cỡ thế nào?

Chồng không còn tử tế với vợ, con dâu không còn tử tế với mẹ chồng, hàng xóm không còn tử tế với láng giềng, nhà thờ không còn tử tế với giáo dân, chính phủ không còn tử tế với dân chúng!

Đại loạn! Thiên hạ đại loạn!

Thiệt tình là thế, trong một xã hội mà triết lý tử tế đã chết đi, mái ấm thân thương không còn ngọt ngào thân thương nữa; vợ chớ có cả tin mà thả lỏng dây cương, nhưng lo mà giữ chồng kè kè sát ngay bên, bởi ông bà mình đã từng dạy, “Đàn ông năm bẩy lá gan, lá ở cùng vợ lá toan cùng người”. Mẹ chồng lo mà cẩn thận giữ thân trước khi đưa vào miệng chén cơm trắng cá kho do cô con dâu vừa từ dưới bếp bưng lên, bởi câu chuyện dài mẹ chồng nàng dâu thì vẫn chưa tới hồi chung cuộc!

Đáng ngại là thế!

Trong một xã hội mà triết lý tử tế đã chết đi, hàng xóm láng giềng lo mà khóa cửa nhà cho chặt, bởi có ai mà tin được ai! Cẩn tắc vô ưu, đi ra ngoài đường là phải thủ sẵn trong người, nhẹ thì dao găm, nặng hơn súng lục. Vô tới nhà thờ rồi, giầy dép để ngoài sân, nhưng dao găm và súng lục nhét sâu trong người. Cha cụ cử hành thánh lễ trên cung thánh, ở dưới giáo dân miệng lẩm bẩm câu kinh, nhưng mắt lấm lét ngó trước nhìn sau, một tay chắp trước ngực, tay kia đặt trong túi quần nắm chặt chuôi dao găm, báng súng lục. Thánh lễ vừa tan, vừa bước ra khỏi nhà thờ, giáo dân tay dao tay súng kéo nhau tới nhà Thôn trưởng, nhẹ thì xin tí huyết, nặng thì bặp luôn, bởi tội ăn trên ngồi chốc áp bức dân làng từ bao năm nay. Thế là huyết lưu mãn địa! Cứ thế, Thôn này nối tiếp Huyện kia. Huyện kia cộng lại với Tỉnh khác, cả hai nhân lên hóa ra cả nước. Nước Úc nối tiếp nước Mỹ biến thành toàn cầu.

Đại loạn toàn cầu bởi triết lý tử tế đã chết đi, đám tang tử tế đã được cử hành, quan tài tử tế đã bị chôn sâu dưới ba thước đất là như thế!

B. Hiệp Định Copenhagen

Như vậy thì cần gì phải ồn ào kéo nhau về Copenhagen họp hành, đề nghị các quốc gia kỹ nghệ trên thế giới phải giảm thiểu tối đa lượng thán khí thải vào trong bầu khí quyển. Đằng nào thì cũng chết hết. Chết bởi global warming hay chết bởi đám tang tử tế thì cũng chỉ là một cái chết.

Mà coi chừng đó nghe! E rằng hiểm họa gây ra bởi đám tang tử tế tới nhanh hơn là hiểm họa gây ra bởi hiện tượng trái đất nóng dần. Thì cứ nhìn đi rồi sẽ thấy, cũng phải kéo dài trên dưới 200 năm từ những thời điểm khi kỹ nghệ cơ khí phát triển thải ra bao nhiêu thán khí vào bầu khí quyển cho tới những ngày gần đây, trái đất mới bắt đầu ho khan, ắt xì, chuyển mình nóng sốt. Nhưng hồi thế chiến thứ Hai, chỉ trong vòng trên dưới một năm, sát thủ Ninja Nhật Hoàng Hirohito đã gửi về âm phủ 2 triệu người Việt Nam chết đói xanh xao; Hitler chỉ trong có mấy năm cầm quyền mà đã giết đã đốt ra tro hơn 6 triệu người Do Thái trong những trại tập trung. Nhưng nếu đem con số của 2,000,000 nạn nhân bởi Ninja Hirohito hoặc 6,000,000 bởi phát xít Hitler ra so sánh với con số 61,911,000 nạn nhân bỏ mạng trong trại tù Gulag của Liên Sô từ những ngày Cách Mạng Tháng Mười năm 1917, và 35,236,000 bị giết chết tại Trung Hoa lục địa từ năm 1949, [1] thì sát thủ Hirohito và đồ tể Hitler còn phải nghiêng mình cúi đầu khiêm nhường vô lớp ngồi học dưới sự hướng dẫn của sư tổ Lenin, giảng sư Stalin, và đại sư phụ Mao Trạch Đông.

Thiên hạ đại loạn toàn cầu sau khi triết lý tử tế đã chết đi đã mồ yên mả đẹp là thế đó!

IV. Sự Tử Tế Đã Chết?

Nhưng có đúng là bởi những ràng buộc chằng chịt về luật pháp trong ngày hôm nay, bởi những đồ tể Lenin, Hitler, Hirohito, Stalin, Mao Trạch Đông, và gần đây nhất Christopher, triết lý tử tế đã chết đi, đã bị chôn sâu dưới lòng đất hay không?

Tôi dừng lại những hàng chữ, nhìn chung quanh. Văn phòng nơi tôi đang ngồi làm việc vào một buổi chiều, tất cả đang yên lặng. Người Thư ký văn phòng đang chăm chú ngồi đánh máy công văn. Qua khung cửa văn phòng, tôi nhận ra tia nắng vàng chiếu xiên xiên hàng cây phượng tím. Bây giờ đang là một buổi chiều tháng 6 Úc Châu. Bầu trời sa mạc xanh ngăn ngắt mặc dầu tháng 6 Úc Châu mùa đông. Tôi nhận ra tiếng hò hét của học sinh Tiểu học nơi sân trường, tiếng cười tiếng hát… Trong văn phòng, tôi ngồi cặm cụi ngồi viết những hàng chữ cuối cùng một bài ngăn ngắn gửi báo địa phương, một bài văn nửa tường trình nửa trình bày kinh nghiệm sau một lần công tác với thổ dân… Đời sống Úc Châu vẫn trôi qua trong êm ả và thanh bình. Đời sống riêng tôi tại sa mạc cháy đỏ bình an và hạnh phúc!

A. Khăn Rằn Ri và Lơ Xe

Không bù lại cho một khoảng thời gian cuối thập niên 70, khi đó tôi vào tù ra khám như cơm bữa bởi tội vượt biên. Tệ hại nhất là lần bị bắt giam tại trại tù Tiền Giang năm 1978. Khi tôi được thả, trên người thiếu niên mới lớn chỉ còn trơ trọi bộ quần áo tù và một tờ giấy Lệnh Tạm Tha. Không có một đồng lận trong người để mua vé xe về lại Sài Gòn, tôi không còn chọn lựa nào khác, đành phải chìa tay…ăn mày. Thấy tôi thiếu niên, mặt mày xanh xao đói khát chìa tay xin tiền, những bà bán hàng ở chợ Mỹ Tho nhanh nhanh quyên góp, bố thí cho tôi những đồng tiền tử tế để tôi mua vé xe đò quay về lại Sài Gòn. Câu chuyện tử tế chưa chấm dứt ở đó, bởi khi bước lên xe đò, người thanh niên lơ xe mặt còn trẻ măng, trong khi soát giấy chứng minh nhân dân và thâu tiền xe đò, thấy tôi ngần ngại chìa ra tờ giấy Lệnh Tạm Tha, lắc đầu cười nho nhỏ, không lấy tiền vé, nhưng chỉ cho tôi chiếc ghế gỗ của anh ta ngay phía sau lưng ghế bác tài.

Dòng thời gian trôi, bao nhiêu thăng trầm trôi nổi tôi đã nếm khá nhiều trong gần ba chục năm vừa qua; bao nhiêu mặn nhạt chua cay do trần gian mang lại, tôi “hưởng” đủ; và tôi cũng đã quên đi tất cả; nhưng vẫn không hiểu tại sao tôi vẫn còn nhớ rõ những khuôn mặt quấn khăn rằn ri của những bà hàng chợ Mỹ Tho và nụ cười anh chàng lơ xe đò Tiền Giang vào một buổi trưa tháng 5 năm 1979 tại phố chợ Mỹ Tho???

B. Công Nương Diana

Vào dịp kỷ niệm sinh nhật lần thứ 46 của Công nương Diana do hoàng tử William và Henry tổ chức, hơn 70 ngàn người đã kéo về vận động trường Wembley thủ đô London để tưởng nhớ công nương Diana. Công chúa Diana có thể nổi tiếng bởi vì cô đẹp, lại còn là vợ hoàng tử nước Anh, và mẹ đương kim thái tử William; nhưng sau khi cô trút hơi thở cuối cùng, tưởng rằng có lẽ theo dòng thời gian người người rồi cũng sẽ quên đi người con gái xinh đẹp nhưng lại mệnh bạc. Nhưng không! Người ta vẫn nhắc nhở tới công nương Diana và những công tác bác ái xã hội của riêng cô. Nếu công nương Diana khi còn sống quyết định đóng khung trong tháp ngà vương giả như bao nhiêu công nương khác, có lẽ thiên hạ rồi cũng sẽ quên cô đi như thế gian đã từng quên đi bao nhiêu công nương. Nhưng Diana vẫn còn sống trong lòng, ít ra là 70 ngàn người, chính bởi vì tấm lòng tử tế của cô đối với người nghèo trên thế giới. Công nương đã lưu lại trong tâm khảm của nhiều người không phải bởi cô đẹp, hay bởi cô là công nương của hoàng gia Anh, nhưng chính bởi cô giàu lòng tử tế với những nạn nhân của bệnh Aids và những người nghèo khổ của lục địa Phi Châu.

C. Chuyện Bất Tử

Thật vậy, những đời người sống với và dạy dỗ nhân loại về sự tử tế đều đã trở thành vĩ nhân bất tử của thế giới, Đức Phật, Đức Khổng Tử, Đức Giêsu, Thánh Gandi, Mẹ Theresa...

Riêng về Đức Giêsu, chuyện kể rằng vào một buổi sáng thứ Hai, những người đàn bà đi tới ngôi mộ đá, và họ khám phá ra tảng đá đã lăn sang một bên, riêng xác Đức Giêsu đã biến mất. Để giải thích hiện tượng lạ kỳ này, có người nói nếu Đức Giêsu có khả năng hồi sinh cô con gái mười hai tuổi của ông Jairus (Mark 5: 41-42), con trai bà góa thành Nain (Luka 7:11-17), và ông Lazarô đã chôn trong mộ bốn ngày (John 11), thì làm sao Ngài lại không có khả năng để phục sinh chính thân xác của Ngài.

Suy luận trên đây có tính thuyết phục. Nhưng cũng vẫn có một lý do khác để giải thích tại sao Đức Giêsu đã sống lại; lý do này liên quan đến khái niệm bao gồm ba chữ: Sự Tử Tế. Nói một cách khác, Đức Giêsu đã sống dậy bởi vì Ngài là một người tử tế, Ngài là hiện thân của Sự Tử Tế. Và sự tử tế thì không bao giờ có thể chết thối trong mồ, hoặc bị lãng quên theo dòng thời gian. Nói một cách ngắn gọn, tử tế có tính bất tử

V. Ông Luật Sư Brendan: Sự Tử Tế

Bởi sự tử tế có tính bất tử, tôi bỗng dưng ngộ, hiểu ra tại sao đã gần ba chục năm trôi qua, tôi vẫn nhớ tới những khuôn mặt tử tế của những bà hàng quấn khăn rằn ri và anh chàng lơ xe đò của một buổi trưa tháng 5 năm 1979 tại phố chợ Mỹ Tho.

Bởi công nương Diana có tấm lòng tử tế, cho nên cô sẽ còn tiếp tục sống trong lòng nhiều người.

Bởi Đức Phật, Đức Khổng Tử, Đức Giêsu, Thánh Gandi, Mẹ Theresa là những người tử tế, các Ngài là hiện thân của Sự Tử Tế, các ngài sẽ còn tiếp tục sống mãi và sống muôn đời.

Sau hết, bởi tấm lòng tử tế, ông luật sư Brendan Keilar đã không chết, nhưng tiếp tục trở thành một nhân vật bất tử. Cái chết của ông không phải là một cái chết vớ vẩn, nhưng là một tấm gương soi cho thị dân Melbourne và người dân Úc, dù là Úc gốc Tây, hay Úc gốc Việt. Giờ này thể xác ông đã yên nghỉ, nhưng hồn phách tinh anh của ông vẫn sống với người dân thị trấn Melbourne, bởi nói theo hơi nhạc của Trần Thiện Thanh,

Anh không chết đâu anh,

Người anh hùng “Nhân Hậu” tên “Brendan”.

Anh vẫn sống thêng thanh

trong lòng muôn người

biết yêu “tử tế”.

Đúng như vậy, cuộc đời trăm năm ngắn ngủi sẽ trôi qua. Ngàn vạn thành quách cũng đã sụp đổ. Vĩ đại như Alexander hay Quang Trung đại đế cũng đã nằm xuống. Xinh đẹp sắc sảo như Nữ Hoàng Cleopatra hay Nam Phương Hoàng Hậu cũng đã ngủ yên. Cuộc đời tiếp tục trôi qua. Thiên hạ tiếp tục rủ nhau bốc hơi biến mất. Ngày mai nếu hiểm họa global warning xầm xập kéo tới bôi xóa phố phường Úc Châu và cả thế giới, lúc đó, sẽ chỉ còn sót lại trong tâm thức vũ trụ những nhân vật mang chân dung Tử Tế. Tất cả còn lại đều chỉ là một con số không to tướng mà thôi.

□ Nguyễn Trung Tây, SVD

____________________________

chú thích

[1] Lữ Giang, Con Số 100 Triệu Nạn Nhân (http://www.vietcatholic.net/News/Read.aspx?id=44936).
www.nguyentrungtay

 

CHIỀU HÔM NỖI NHỚ
Ảnh của Joseph Nguyễn Tro Bụi
Vầng dương cháy lụi chân trời
Nhìn qua khung cửa chơi vơi nhớ nhà,
Bao ngày xa cách mẹ cha…
(Joseph Nguyễn Tro Bụi)